Motor Gücüne Göre Araç Tipleri ve Beygir Değerleri

Araç satın alırken motor performansı ve yakıt kullanımının verimliliği gibi özellikler göz önünde bulundurulur çoğu zaman. Motor gücü yani beygir gücü ve tork kuvveti araç seçerken aranan özelliklerdendir. Bu nedenle motorlar hakkında bilgi sahibi olmakta bir yarar vardır. Motorların iç yapısını ve özelliklerini ayrıca motor tiplerini bilmek araç satın alırken büyük bir avantaj sağlar.

Motor Gücüne Göre Araç Tipleri ve Beygir Değerleri

Motorun mekanik (hareket) enerjisi üretmede kullandığı iki temel unsurdan birisi hava, diğeri ise yakıt enerjisidir. Motor çeşitleri bilinirse motorun kullandığı yakıtın türünden iç mekanizmasına kadar çok değişkenin önemli olduğu ortaya çıkacaktır. Burada motor türlerine göre araç tipleri dâhil pek çok unsur önem arz etmektedir. Motor gücüne göre araçların neler olduğunu, ne gibi özellikleri kapsadığı araç motorlarının çeşitlerine göre belirlenmektedir.

Yaktığı Yakıta Göre Motor Tipleri

Motorun hava ile karışmasını sağlamak için kullandığı yakıt türüne ve bir nevi motor gücüne göre araçlar ikiye ayrılır. Bu türdeki motorların ait olduğu araç çeşitlerine göre benzinli araç ve dizel araçtır.

A-Benzinle Çalışan Motor

Motor gücüne göre araçlar için kullanılması gereken ve çeşitli avantajlar sağlayan benzinle çalışan motorlar verimlilik açısından çok yüksek bir değere sahiptir. Benzinle çalışan araç tipleri için yakıt ile havanın motorun yanma odasına girmesinden önce buji ateşleme için kullanılır. Motor silindirleri sadece bir krank mili üzerinde düz bir çizgide konumlanan sıralı motorlar ağır olmayan ve yakıt tasarrufu sağlayan iç düzeneğiyle ön planda yer almaktadır.

Araçtan yüksek bir motor gücü seviyesi bekleniyorsa yakıt olarak benzin kullanılmalıdır. Yakıt olarak benzin kullanılırsa motorun sürtünmeden dolayı eskimesi daha uzun bir zaman alacağı için motor gücü ve verimi artacaktır. Motor gücüne göre araçlar içerisinde benzinle çalışan araçlar verimli bir sürüş sunar. Ayrıca motor gücüne göre araçlar arasında benzinle çalışan araçların hızı, dizel araçlara nazaran daha seri olduğu bir gerçektir. Hız ve verimlilik tercih sebebi sayılırsa benzinli motorlardan yana bir tavır takınılabilir. Yakıt olarak bu tür yakıt kullanan araçların motorları sık bakıma gitmemeleri sebebiyle de benzinli araçları tercih ediyorlar. 

B-Dizel Yakıtla Çalışan Motor

Alman bilim adamı Rudolf Diesel’in geliştirdiği ve 1892 yılında bulunan ayrıca o tarihten sonra yakıt olarak kullanılan bir tür motorlu araç yakıtıdır. Motor gücüne göre araçlar içerisinde, motorunda kullanılan yakıt çeşidi dizel olan araçlarda benzinli motorlarla karşılaştırıldığında bujiyle ateşleme yapmak yerine yakıt ile havanın sıkıştırılması yöntemini kullanılıyor. Bu sayede yakıt ile havanın yakılması esnasında oluşan oldukça fazla basınca dayanacak şekilde daha sağlam araçlar üretiliyor. Bu durumda daha etkin tasarımı ile dizel motorlara sahip araçların benzinli motor kullanan araçlardan daha uzun ömürlü olması sağlanmaktadır. Dizel motora sahip araçlarda motor gücüne göre araçlar kategorisinde incelendiğinde benzinli araçlara göre çok daha fazla tork üretimi, çekiş gücü açısından motor gücü yüksek bir motor ile yakıt tasarrufu yönünden daha avantajlı araçlar ile karşılaşılır. Bunlara ek olarak motor gücüne göre araçlar arasında dizel yakıt kullanan motorların araçların yüksek araç tork gücüne sahip olmasının yanı sıra yakıtın ücreti daha düşük ve yakıt tasarrufu sağlanması da dizel araçların bir avantajı sayılabilir. 

Dizel ve benzinli araçlardan başka elektrikli motorlar da vardır.

C-Elektrikli Araçların Motorları

Motor gücüne göre araçlar kategorisinde elektrikli motora sahip araçlar, rotor adı verilen bir sistem üzere çalışırlar. Burada bu tür araçlar basit olarak elektrik enerjisini hareket enerjisine çevirir. Manyetik alan üzerinde hareket enerjisi elde edilir. Araç içerisinde elektrik enerjisini genelde bataryalar kullanılmaktadır. Ayrıca hidrojen pilleri de kullanılır.

Sahip Olduğu Soğutma Düzeneğine Göre Motor Tipleri

Araç motorları, motoru soğutma aşamasında su soğutmalı ile hava soğutmalı olarak ikiye ayrılır.

Araç motorlarının soğuğa, sıcağa dayanıklılığını ileri seviyeye taşımak ve aynı zamanda motor içi sürtünmeden sebep aşındırmayı önlemek adına ya su ya da hava ile soğutma aşaması dikkatle takip edilmelidir. Böylece motor gücüne göre araçlar için sınıflandırmaya tabii tutulursa her türlü güç niteliğine sahip olan araçların bir soğutma sistemi vardır.

A-Soğutması Su Olan Düzenekler

Motor ve motor aksamları yüksek hızla ve yüksek devirde çalıştığından dolayı motor ve motor parçaları çok ısınmaktadır. Bu çok ısınma motorun beygir gücünü dolaylı yoldan etkilemektedir. Şöyle ki, motorun parçalarının uzun ömürlü kullanılması engellenecek ve motorda zamanla bozulmalar meydana gelecektir. Bu da motorun niteliğini etkilemektedir. Motorun gücünü etkileyen aşırı ısınması motor gücüne göre araçlar için bir tehdit, motor gücünü kapsayan araç tork gücü, araç beygir gücü gibi değerler üzerinde de etkilidir.

Motor parçalarının oldukça fazla ısınması motora zarar verdiğinden dolayı motoru soğutma işlemlerine gerek duyulur. Motorlarında aşırı ısınmayı önleyen su soğutma düzeneği bunu antifriz ile sağlamaktadır. Bu sayede motorun gücü korunmuş olur ve aracın beygir gücü sabit kalmış olur.

Soğutması su olan düzenekler sessiz çalışması ve oldukça yüksek performans ortaya çıkarmaları neticesinde motor gücüne göre araçlar arasında çok daha fazla tercih edilirler.

B-Soğutması Hava Olan Düzenekler

Motor gücüne göre araçlar içerisinde soğutması hava olan motorlar da vardır. Bu tür araçlar motor soğutması için hava sirkülasyonunu kullanır. Bu hava sirkülasyonunu kullanan araçlar su soğutmalı motorlara nazaran soğuk havalarda oldukça iyi performans ortaya çıkarır.

• Hava Besleme Düzeneğine Göre Motor Çeşitleri

Hava besleme düzeneğine göre motorlar; atmosferik ve turbo motorlar olmak üzere ikiye ayrılır. Motor gücüne göre araçlar kategorisinde yakıtla tepkimeye girecek olan havanın motordaki hangi hava beleme düzeneğine göre araca gireceği önemlidir.

A-Atmosferik Motor Sistemi

Motor gücüne göre araçlar içerisinde motora gelen yakıtın harekete geçmesini sağlayan havanın motora ulaştığı sistem için farklı özelliklere sahip araçlar vardır. Bunlarda birisi atmosferik motor sistemine sahip olan araç motorlarıdır. Bu tür araçlarda yakıtın enerjiye dönüşmesi için aracın iç motor sistemi atmosfer basıncından yararlanmakta. Genellikle benzinli araçlarda atmosfer hava sistemi kullanılıyor. Teknolojinin gelişme göstermesi, turbo motorların daha fazla kullanılmasıyla atmosferik motorlar eskiye oranla daha az tercih edilir olmuşlardır.

B-Turbo Motor Sistemi

Turbo motor sistemi küçük boyutlu motorlardan daha fazla motor gücü yani beygir gücü üretmek için kullanılıyor. Motor gücüne göre araçlar içerisinde yüksek verim elde eden bir sistemdir bu. Turbo motor sisteminde motora daha fazla hava aracın motoruna girer ve daha fazla hava yakıtla birleşerek kinetik enerji yani güç açığa çıkartır. Ayrıca bu tür sistemler yakıt tasarrufu da sağlıyor. Turbo motorlarda hava daha yüksek basınçlarda silindirlerin içerisine gönderilerek, hareket enerjisi üretilir. Bu tür motorlarda atmosferik motorlara oranla daha fazla araç tork gücü ile araç beygir gücü üretilmektedir.  

Motoru turbo olan araçların avantajları;

1. Yakıt tasarrufu daha fazladır.
2. Atmosferik yapılı motorlara nazaran oldukça hafiftir.
3. Düşük devir değerlerinde oldukça fazla tork gücü ürettikleri için daha fazla beygir gücü üretirler.

• Ateşleme Çeşidine Göre Motor Tipleri

Ateşleme çeşidine göre motor çeşitleri motor gücüne göre araçlar kategorisinde bujiye göre ateşleme yapan araçlar ile sıkıştırma yöntemine göe ateşleme yapanlar olmak üzere iki çeşittir.

A-Bujiye Göre Ateşleme

Motor gücüne göre araçlar içerisinde yakıt olarak benzini kullanan ve yakıt ile havanın yanmasını sağlarken bujiyle ateşleme yapan motorlar mevcut. Bu tür araçlar motor gücüne göre araçlar arasında gücünü araç tork gücünden alan araçlardır.

B-Sıkıştırma Yöntemiyle Ateşleme

Bu tür ateşleme yöntemine sahip olan araçların motorlarında silindir parçada buji bulunmuyor. Burada ateşleme işlemi basıncı bakımından yüksek olan havanın mevcut ısısı ile uygulanıyor. Bu tür ateşleme yapan araçlarda dizel yakıt kullanılıyor. Motor gücüne göre araçlar içinde motor gücü olan beygir gücü burada yüksek verimle sağlanıyor.

Yakıt ile Havanın Reaksiyona Girdiği Yere Göre Motor Çeşitleri

Hem içten hem dıştan yanmalı sistemlerde yakıtın yanmasıyla elde edilen ısı enerjisinden hareket enerjisine bir dönüşüm söz konusudur. Araçta kullanılan yakıttan ısı enerjisinin çıktığı yere göre ikiye ayrılır.

A-İçten Yanmalı Sisteme Sahip Motorlar

İçten yanmalı sisteme sahip olan motor çeşitlerinde yakıt motorun içinde hava ile temasa ve dolayısıyla da tepkimeye girer. Bu tür motorlarda hidrojen gazı, metan gazı, propan gazı gibi seçenekli yakıtlar da kullanılır. Motor gücüne göre araçlar içerisinde böyle bir tür sisteme sahip araçlar verim açısından iyi durumdalar. Isı enerjisi elektrik enerjisinin yardımıyla hareket enerjisine çevrilerek araa harekete geçer. Yakıt bu tür motorlarda yanma, yakılma şeklinde ve patlama şeklinde tepkimeye girer. İçten yanmalı motorlara bu yüzden patlamalı motorlar denir.

B-Dıştan Yanmalı Sisteme Sahip Motorlar

Dıştan yanmalı sisteme sahip olan motorlarda yakıt, motor sisteminin dışında yakılır. Gerekli olan enerji ise su buharından karşılanır. Bu tür motorlara otomobillere uyarlanamaz. Dıştan yanmalı motorlara buharlı tren ve buharlı gemilerde rastlanır. Motor gücüne göre araçlar içinde sınıflandırıldığında gücünü buhardan alan motorların araçlarıdır.

Böyle bir tür sisteme sahip olan motorlar, arabalarda, tır, kamyonet, gibi karayolunda yol alan araçlarda bulunmamakla birlikte buhar makinesi gibi buharla çalışan motorlarda mevcut konumdalar.

Zamanlama Sistemi Açısından Motor Çeşitleri

İçten yanmalı motorlarda piston ile hava sıkıştırılır. Sıkışan hava motora gelen yakıtı ateşler ve ondan enerji üretir. Buradan da güç elde edilir. Motor gücüne göre araçlar kategorisinde iki zamanlı motora sahip araçlar ile dört zamanlı motora sahip araçlar olmak üzere iki çeşittir. Bu işlemler oluşan periyotlara göre iki zamanlı, dört zamanlı olmak üzere ikiye ayrılır.

A-İki Zamanlı Olanlar

Motor gücüne göre araçlar kategorisinde bazı motorların içerisinde yer alan silindirlerde bir güç vuruşunun ardından iki defa hareket söz konusu olur. Burada her iki harekette de farklı durumlar gündeme gelebiliyor. İlk harekette emme, sıkıştırma; ikincisinde ise yanma gerçekleşiyor. Bu hareketlenme sistemi sadece küçük motorlarda yani motor gücüne göre araçlar için ifade edilecek olursa da beygir gücü bakımında düşük güce sahip araçlarda bulunur. Strok; pistonun silindirler içinde ki yükseldiği maksimum nokta ile alçalma yaşadığı minimum nokta arasındaki uzaklığı göstermektedir. Bu tür iki zamanlı olan motorlarda bir strokta emme ile sıkıştırma; diğer strokta ise yanma ile egzoz üretilme durumu gerçekleşir.

B-Dört Zamanlı Olanlar

Bu tür motorlara, motor dönüşümünün ayrılma sayısının 4 olduğu motorlar denir. Öncelikle emme denen işlem süreci yaşanır. Yani burada hava ve yakıt karışımı motorun iç kesimine yanma odasına ulaşır. İkinci aşamada ise sıkıştırma süreci gerçekleşir ve yakıt ile hava karışımı yüksek basınç altında sıkıştırılır. Üçüncü aşamaya geçilir. Burada ise yanma, yakılma olayı yaşanır. Benzinle ve dizel ile çalışan araçlarda farklı yakma seçenekleri dikkatleri çeker. Son aşama egzozun oluştuğu aşamadır. Dört zamanlı motorlarda silindirlere motordan üretilen güç geldiğinde pistonlar bir tek güç vuruşunda iki adet yukarı ve iki adet aşağı olacak biçimde silindirler dört defa hareket ederler. Genellikle motor gücüne göre araçlar arasında ve motorlu araçlarda dört zamanlı motorlar kullanılmakta.

Okuyunuz: Motor Performans Testi

Silindir Sayısı Bazlı Motor Türleri

İki Silindire Sahip Motor

İki adet silindirin olduğu motorlara sahip araçların motor gücü ve motor kapasitesi küçük olacaktır. Yani motor gücüne göre araçlar içerisinde beygir gücü düşük olan araçlar için söz konusudur.  

A-Üç Silindire Sahip Motorlar

Üç silindirli motorlar genelde küçük motor hacmine sahip araçlarda kullanılıyor. Ancak bu tür araçlarda yakıt verimi ve motor gücü konusunda yeterli kapasitenin oluşması için turbo motorlar kullanılıyor. Motor gücüne göre araçlar içerisinde beygir gücü  düşük araçlar içi söz konusudur. Motor gücüne araçlar olarak isimlendirildiğinde üç silindirli araç adını alır.

B-Dört Silindire Sahip Motorlar

Bu tür motorlar genelde otomobil motorlarında kullanılır. Silindir sayısının dört olması otomobil motorlarına özgü bir özelliktir. Motor gücüne araçlar olarak isimlendirildiğinde dört silindirli araç adını alır.

C-Beş Silindire Sahip Motorlar

Bu tür motorlar genellikle nadir görülürler V buji ile ateşleme esnasında oldukça fazla ses çıkarırlar. Motor gücüne araçlar olarak isimlendirildiğinde beş silindirli araç adını alır.

Silindir Dizilişine Göre Motor Türleri

Günümüz araçlarının motorları, motor gücüne göre araçlar da dahil olmak üzere silindir dizilişlerine göre, düz ya da sıralı motor, V tipi motor, boksör tipi motor ve W tipi motorlar olarak 4 çeşittir.

A-Düz Motor

Diğer adı sıralı motordur. En sık karşılaşılan motor türüdür. Düz motorlarda motoru oluşturan silindirler aynı sıra üzerinde dizilidirler. Düşük maliyete sahiptirler. Hafif ve yakıt tasarrufu yüksek motorlar olarak bilinirler. Motor gücü olarak, beygir gücü açısında bakıldığında yüksek motor gücüne sahiptirler.

B-V Tipi Motor

Bu tip motorlarda, motora üstten bakıldığında V şekline sahip motorlar olarak bilinirler. V şeklini andıran motor sisteminde motor içerisindeki titreşim en aza indirilerek aracın denge sorununu çözmede kullanışlı bir motor model biçimidir.

C-Boksör Tipi Motorlar

Motor gücüne göre araçlar içerisinde,  bu tarz motorlarda motoru oluşturan silindirler karşı karşıya dururlar. Böylece çok iyi bir denge unsuru olsalar da yakıt tüketiminde diğer çeşitlere göre doğru bir tercih olmayabilir.

D-W Tipi Motorlar

Bu tür motorlara sahip araçların motor sisteminde 12 veya 16 silindirli motor düzeneği kurulmuştur. Motor gücüne göre araç çeşitleri açısından bakıldığında bu tip motorların şekli olarak üç sıra olarak yer aldığı görülmektedir. Yüksek düzeyde verim ve motor gücü (beygir gücü) vadeden W tipi motorlar yüksek hıza kolay ulaşılan araçlarda kullanılmaktadır