Bir otomobil satın almak istediğinizde genellikle iki seçenekten biri üzerine yoğunlaşırsınız. Bu seçenekler manuel ya da otomatik vitesli araçlardır. Kişilerin vites tercihi kullanım alışkanlıklarına göre değişiklik gösterebilir. Çünkü her araçta vites geçişleri oldukça önem taşır ve kullanımının kolay olması gerekir. Vitesler söz konusu olduğunda en önemli olan parçalardan bir tanesi de “şanzıman” olarak bilinmektedir. Şanzıman nedir diyenlere bir diğer ismi ise vites kutusudur diyebiliriz. Yani vitesin gerçekleştireceği işlemlerin meydana gelmesinde büyük bir rol oynar. Aracın geri ya da ileri gidebilmesi, hızını sabit tutabilmesi ya da yüksek hızdayken yakıt tasarrufu gerçekleştirebilmesi şanzıman sayesinde gerçekleştirilir.

Otomobillerde yer alan şanzıman parçası alüminyum bir yapıya sahiptir. Bu yapı; bilyeler, sekromeçler, dişliler, vites hilalleri ve miller gibi ögelerin bir araya gelmesi ile oluşur. Bahsi geçen parçaların her biri şanzımanın işlevini gerçekleştirebilmesine önemli roller oynar. Dolayısı ile aracınız için de oldukça önemlidir.

Senkromenç nedir diyenler için ise, Şanzıman içinde yer alan en önemli parçalardan birisidir diyebiliriz. İki dişlinin arasında yer alan bu parça, vites değişiminin gerçekleştirilmesini sağlar. Hatta arızaların büyük bir kısmı bu parçadan kaynaklanmaktadır. Şimdi şanzıman nedir diyenler için tüm detayları A’dan Z’ye inceleyelim.

Şanzıman Nedir?

Şanzıman Nedir ve Türleri Nelerdir

Şanzıman Nedir ve Türleri Nelerdir

Şanzımanınızın çalışabilmesi için öncelikle motorunuzun güç alması gerekmektedir. Ardından bu güç, şanzıman içerisinde yer alan dişliler sayesinde yükselir. Daha sonrasında ise şaft yardımı ile diferansiyele yönlendirilir. Diferansiyelde biriken güç ise yine aks adı verilen parçalar sayesinde aracın tekerleklerine aktarılır. Böylece araç hareket kabiliyetini kazanır. Bir başka deyişle, şanzıman aracınızın hareket edebilmesi noktasında önemli işleve sahiptir.

Oldukça önemli olan bu parça elbette ki tüm elektronik parçalar gibi zaman zaman arızalanabilir. Karşılaşabileceğiniz bu arızaların en temel sebebi vitesin doğru şekilde kullanılamıyor olmasıdır. Sık sık yanlış zamanda ve yanlış şekilde değiştirilen vites şanzımanınızın zarar görmesine yol açabilir. Günümüzde üretilen araçlarda bu tarz arızalara rastlamak eskisine oranla daha nadirdir. Ancak yine de eski model arabalarda sıklıkla meydana gelebilir. Zararın büyümemesi ve masrafın artmaması için de erkenden arızanın tespit edilmesi ve onarılması büyük önem taşır. Dolayısı ile aracınızın muayenelerini ve bakımını aksatmamalısınız.

Şanzıman Çeşitleri ve Türleri

Şanzıman çeşitleri ve türleri

Şanzıman çeşitleri ve türleri

Otomobillerde yer alan vitesler manuel ve otomatik şekilde ikiye ayrılmaktadır. Bununla paralel olarak vites kutusu olarak adlandırılan şanzımanlar da farklı türlere sahip olur. Ancak elbette ki yalnızca iki tür şanzıman yoktur. Otomobilinizin modeline, üretim yılına ve markasına göre sahip olabileceği pek çok farklı şanzıman çeşidi bulunur. Bu çeşitleri şu şekilde sıralayabiliriz:

  • Kayar hasır şanzıman,
  • Sabit mesh şanzıman,
  • Senkromeç şanzıman,
  • Episiklik şanzıman,
  • Hidramatik şanzıman,
  • Tork konventörü şanzıman.

Kaya hasır, sabit mesh ve senkromeç şanzımanlar manuel vitese sahip araçlarda yer alır. Episiklik şanzıman yarı otomatik vitesli araçlardadır. Hidramatik ve tork konventörü şanzımanlar ise otomatik vitese sahip araçların parçalarıdır.

1.Kayar Hasır Şanzıman

Tüm şanzımanlar arasındaki en basit dişli kutusu çeşididir. Bu kutuda yalnızca düz dişliler yer alır. Çalışma şekli ise üç ileri ve bir geri hıza sahip bir ağ tipi transmisyonu şeklinde gerçekleşir.

2.Sabit Mesh Şanzıman

Sabit mesh şanzımanlar, kayar hasırlara göre biraz daha karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu kutudaki tüm dişliler iç içe geçmiş bir şekilde yer alır. Bu dişlilerin devreye girip çalışabilmesi için sistemde tırnaklı kavramalar yer alır.

3.Senkromeç Şanzıman

Senkromeç dişli kutuları sabit mesh kutularına daha çok benzemektedir. Bu yapılarda oran değişikliğini gerçekleştirmek için kayan tırnaklı kavramalar yer alır.

4.Episiklik Şanzıman

Yarı otomatik vitesli araçlarda yer alan bu şanzıman türü iki farklı dişliden oluşur. Bu sistem sayesinde bir dişlinin merkezi diğerinin etrafında dönme işlemi gerçekleştirir. İki dişlinin arasında da bağlayıcı bir taşıyıcı bulunur.

5.Hidramatik Şanzıman

Hidramatik şanzıman parçası otomatik vitesli araçlarda yer alır. Bu kutularda etkili bir transmisyon dişli kutusu ve planet dişli takımları yer alır. İki öge birbirine içerisinden güç aktarabilecek şekilde bağlanır. Buna ek olarak bu şanzımanda yer alan santrifüj düzenleyici de vites seçiminde rol oynar.

6.Tork Konventörü Şanzıman

Otomatik vitesli araçlardaki bu tork konventörü güç kaynağına belirli bir yük sayesinde bağlanır. Çoğu zaman motorun esnek plakası ile vites arasında yer almaktadır. Bu parça eşit boşluklu bir mekanik kavrama gücüne sahiptir.

Şanzıman Arızası Çok Mu Pahalı?

Şanzıman Arızası

Şanzıman Arızası

Her otomobilde yer alan şanzıman adlı parça aracın hareket kabiliyetini kazanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu nedenle arızalarını tamir ettirmek pek çok zaman fazlasıyla masraflı olabilir. Şanzımanın tamiri pahalı bir parça olmasının sebebi ise işlevleridir. İşte o işlevler şunlardır:

  • Araçtaki motorun tahrik tekerleklerinden ayrılmasına yol açar.
  • Çalışan motorun tahrik tekerleğine aksaksız ve darbesiz bir şekilde bağlanabilmesini sağlar.
  • Motor ve tahrik tekerlekleri arasında yer alan kaldıracın değiştirilmesini sağlar.
  • Motorun hızını düşürebilmesine ve yükseltebilmesine yardımcı olur.
  • Tahrik tekerleklerinin hız değiştirebilmesine yol açar.
  • Yol yayını esneterek motor ve tekerler arasında bağıl hareket oluşturur.

Tüm bu işlevlerden dolayı otomobillerdeki en önemli parçalardan biri haline gelir. Ek olarak daha önce de bahsettiğimiz gibi pek çok farklı şanzıman çeşidi de bulunur. Dolayısı ile şanzımanınızın ve tamirinin fiyatı bu türe göre de değişiklik gösterebilir. Eğer şanzımandaki yıpranma yüksekse, vites kutusunun tamamen değiştirilmesi gerekir. Böylece masraf biraz daha fazla olabilir. Yine de en masraflı şanzıman tamiri otomatik vitesli araçlar için geçerli olacaktır.

Eğer şanzımanınızın arızalanmasından ve masraflarla yüzleşmekten kaçınmak istiyorsanız önleminizi önceden almanız gerekir. Bunun için ise dikkatli bir kullanım gerçekleştirerek ömrünü uzatmanız gerekir. Eğer şanzımanınızın ömrünü nasıl uzatacağınızı merak ediyorsanız bunun için şu ipuçlarını dikkate alabilirsiniz:

  • Aracınızın bakımını düzenli olarak gerçekleştirmelisiniz. Yağ ve filtre bakımını da bu düzenin içine yerleştiriniz.
  • Eğer aracınızı yokuşa park edecekseniz öncelikle el frenini çekerek aracınızı sabit bırakmalısınız.
  • Vites değiştirirken mutlaka dikkatli olmalısınız. Yanlış zamanda yanlış vitese geçmekten kaçınmalısınız.

Bu noktalara dikkat ettiğiniz takdirde şanzımanınızın daha uzun ömürlü olmasını sağlayabilirsiniz. Böylece masraflardan kaçınmanız da çok daha kolay olacaktır. Ancak yine de şanzımanınızın arızalanması durumu ile karşı karşıya gelirseniz geç olmadan tamir ettirmeniz gerekir. Erkenden tamir edilen şanzımanlar da masrafın çoğalmasını önleyecektir.

Okuyunuz: Bakımlı Şanzımanın Önemi

 

Şanzıman Arızası Aracın Çalışmasını Engeller mi?

Şanzıman arızasının aracın çalışmasını engelleyip engelleme durumu arızanın türüne göre değişiklik gösterecektir. Eğer motorun çalışması konusunda tehlikeli bir durumun oluşmasını sağlayacaksa aracı çalıştırmaktan kaçınmanız gerekir. Buna ek olarak şanzıman arızalarının pek çoğu sizlere vites değiştirme konusunda sıkıntı çıkartır. Yine de vites değiştirirken sıkıntı yaşıyor olmanız araçlarınızı kullanırken sizlere problem çıkarabilir. Bu nedenle tamamen tamir olmasını sağlayana kadar uzun yolculuklara çıkmaktan kaçınmanızın önerilir.

Şanzıman arızlarının diğer türleri aracınızın yağsız kalmasına, uğuldama sesi çıkartmasına, debriyaj baskısının geçersiz kalmasına ve diferansiyelin arızalanmasına yol açabilir. Bu durumlar da elbette ki araçlarınızın çalışmasını tamamen engelleyecek problemler değildir. Ancak aynı durum bu noktalarda da geçerli. Eğer bu tarz arızalara sahip araçlarınızı kullanmaya devam ederseniz arızaların boyutu ilerleyebilir. Böylece hem daha büyük masraflarla yüzleşebilir hem de can güvenliğinizi riske atabilirsiniz. Dolayısı ile şanzımanınızdaki arızanın türü her ne olursa olsun erken müdahale etmeniz ve sorunu kökünden çözmeniz gerekir. Daha büyük arızalarla karşılaşma olasılığınız da böylece artacaktır.

Şanzıman nedir, türleri nelerdir” diyenler için tüm detayları aktardık. Araç şanzımanın bir arıza var ise, ertelemeden en yakın tamirciye gitmenizi önermekteyiz. Zira motordan sonra çalışma aksamı en önemli olan parçadır. Herhangi bir arıza sonrası araç kullanmaya devam etmek, şanzımanın işlevini yitirmesine, ya da daha büyük masrafa yol açmasına neden olabilir. Bu noktada sizlere en yakın EXPERİX Kurumsal Oto Ekspertiz bayilerinden yardım talep edebilirsiniz.