Diferansiyel, aracın dönüşü esnasında dengeyi sağlayabilmek için iki arka tekerleklerin farklı hızda dönmesini sağlayan parçaya denir. Bu parça ilk olarak motordan alınan gücü tekerleklere taşır. Taşıma işleminden sonra, motordan gelen dönme komutu şanzıman aracılığı ile diferansiyele iletilir ve sonrasında ise bu komut tekerlere taşınır. Diferansiyel, bu komut ile aldığı gücü tekerleklere ileterek araçların virajı almasını sağlar.
Diferansiyel nedir
Diferansiyel Nedir?
Araçta oldukça kritik bir etkiye sahip olan diferansiyelin görevi, aracın dönemeçlerde virajı dengeli bir şekilde almasını sağlamaktır. Bu parça aks ile iki teker arasındaki dengeyi sağlar. Sağa ve sola dönüşlerde aracın dengesi bozulup devrilmemesi için iki teker arasındaki güç oranı diferansiyelle sağlanır. Bulunduğu kısım ise arka köprüdür. Arkada bulunması ile de tork artışı sağlanır. Şafttan gelen komutu 90 derece ile aksa ileten bu yapı aracın dengesini sağlamak için şarttır. Aksi takdirde aracın sağa ve sola dönüşlerde devrilmesi an meselesidir.
Araçta Diferansiyelin Görevi
Diferansiyelin araçtaki asıl görevi, motordan gelen gücün tekerleklere orantılı bir şekilde dağıtmaktır. Tekerleklere gücü farklı oranlarda dağıtılmasını sağlayan diferansiyel, sürüş esnasında dönüşlerde tekerleklerin aynı hızda dönememesini sağlar. Böylece farklı güçlerde dönen tekerlekler dönüşlerde virajı savrulmadan alır. Dengeyi sağlayan bu parça araçta olmadığı takdirde aracı kullanmak neredeyse imkansızdır. Böyle bir durumda ise aracın devrilmesi an meselesidir. Haliyle bu parçanın kullanımı, dönüşleri sorunsuzca yapabilmek için şarttır.
Diferansiyel Çeşitleri Nelerdir?
Diferansiyel çeşitleri; performans, fiyat, araç modeli ve üretim yılına göre değişmektedir. Bu gibi etkenlere göre de ihtiyaca göre farklı diferansiyel çeşitleri üretilmiştir. Bu çeşitlerden kimileri yaygın olarak kullanılır iken kimileri ise fazla tercih edilmemektedir. Diferansiyelin çeşitleri başlıca bunlardır:
Kilitli Diferansiyel
Kilitli diferansiyelin amacı diğerlerinden farklı olarak tekerleklerin dönüşte farklı güçte dönmesini sağlamak yerine, gerektiğinde iki tekerleğin de aynı hızda dönmesidir. Bu parça motordan gelen gücü iki tekere de eşit oranda dağıtarak tekerleklerin aynı hızda dönmesini sağlar. Sık tercih edilen bu parça çoğu zaman 4×4 araçlarda kullanılmaktadır. Sebebi ise araç herhangi bir yere saplandığında iki teker aynı anda dönerek mahsur kaldığı konumdan kurtulmaktadır. Bu gibi arazi araçları da engebeli yollara da girdiği için çamur, kum, buz vb. yerlere saplanma ihtimali daha yüksektir. Bundan mütevellit çekiş gücü maksimum olan kilitli diferansiyel açık arazi araçlarında kullanılır.
Açık Diferansiyel (Klasik Diferansiyel)
Açık diferansiyel, en çok kullanılan diferansiyel çeşididir. Bu diferansiyelin amacı motordan gelen gücü torka eşit oranda göndermesidir. Fakat bu oran sadece çekiş gücünde eşittir. Normalde virajlarda güç tekerleklere farklı olarak iletilir. Bu çeşidi en çok kullanan araç çeşitleri ise; sedan, hatchback, crossover ve minivandır.
Dinamik Tork Kontrollü Diferansiyel
Dinamik tork kontrollü diferansiyelin çok kullanıldığı araç çeşidi, dört çeker araçlardır. Dört çeker araçların engebeli yerlere girmesi için diferansiyelinin sağlam olması gerekir. Bu sorumluluğu üstlenen dinamik tork kontrollü diferansiyel, dört tekere ayrı ayrı güç göndererek aynı zamanda tekerleklere gelen güçlerin kontrolünü yapar. Böylece aracın dengesi maksimum oranda sağlanmış olur. Diğer çeşitlere göre oldukça ağırdır. Ayrıca 4 tekere de ayrı ayrı güç gönderdiği için yakıt tüketimini olumsuz anlamda etkiler.
Sınırlı Kaymalı Diferansiyel
Sınırlı kaymalı diferansiyel, aracın güvenliğini sağlama açısından sık tercih edilen bir diferansiyel çeşididir. Sadece tekerlekler arası güç farklılığı gerektiği durumda çalışan bu çeşit, aks milleri birbirine kilitleyerek aracın savrulmasını önler. Araçta kayma durumu olduğunda da devreye giren sınırlı kaymalı diferansiyel, bu gibi durumlarda çekiş gücünü yükselterek olası bir kaza durumunu engeller.
Elektrik Kontrollü Sınırlı Kaymalı Diferansiyel
Çalışma stili sınırlı kaymalı diferansiyelle aynı olan elektrik kontrollü sınırlı kaymalı diferansiyel, daha çok yeni üretilen araçlarda veya oldukça lüks araçlarda görülür. Hassas yapıda olan bu parça diğerler çeşitlere nazaran daha etkili çalışarak otomatik olarak yol tutuşu sağlayarak kaymayı engeller. Bu özelliği ile de diğer çeşitlere göre daha pahalı olan diferansiyelin fiyatı çok daha yüksektir. Fiyatından ötürü de az tercih edilen bir çeşittir.
Diferansiyel Kilidi Nedir?
Hem elektronik hem de mekanik çeşitleri bulunan diferansiyel kilidi, tekerleklerin boşa dönmesi ve patinaj atması gibi durumlarda devreye giren parçadır. Bu parça, sistem tekerleğe hassas bir şekilde fren uygular ve gücün azaltılmasını sağlar. Böylece aracın gerektiği yerde güç harcamasını sağlayarak boşa güç harcanışı önlenmiş olur. Bu parçayı en çok kullanıldığı araçlar ise Formula 1 yarış otomobilleridir.
Diferansiyel Kırılır mı?
Diferansiyel zamana ve zorlamaya bağlı olarak kırılabilir bir dişli parçadır. Kırılmaya neden olan en büyük unsurlar ise; kalitesiz yağ kullanımı, yağın az veya çok kullanımı ya da yağ keçelerinde arıza olmasıdır. Bu gibi durumlarda diferansiyel bozulur ya da kırılır. Dişli bozulmadan önce öngörülen belirtiler bunlardır:
1- Viraj ve Dönüşlerde Araçtan Vuruntu Sesi Çıkması
Diferansiyelin bozulduğunda en çok belirleyici olan unsur, aracın dönüşlerde vuruntu sesi çıkartmasıdır. Kırılmaya bağlı olarak çıkan bu ses aracın diferansiyelinin bozulduğuna işarettir. Çoğu zaman bu sesin sebebi ise aracın alt bakım bakımlarının düzenli yapılmamış olmasıdır.
2- Diferansiyelden Gelen Yağ Sızıntısı
Diferansiyelde arıza olduğunu anlamanın diğer bir yolu ise yağ sızıntısı ve kokusudur. Dişli arıza yaptığında yağ arızası olur. Bu arıza ise yanık yağ kokusu yayılmasını sağlar.
Diferansiyel Tamiri Mümkün mü?
Diferansiyelin arızası pek çok nedene göre olur. Bunlardan kimisi aracın bakımlarının düzenli yapılmaması iken kimisi ise yanlış yağ kullanımıdır. Dozunda kullanılmayan ve yanlış kullanılan yağ aracın diferansiyelinin sağlıklı çalışmasını engelleyerek bozulmasına neden olur. Bu gibi durumlarda ise iki seçenek vardır. Birincisi aracın diferansiyelinin tamir edilmesi, diğeri ise yeni bir diferansiyel alınmasıdır. Eğer sorun diferansiyelin yağ durumu ile ilgili ise tamir mümkündür. Şayet diferansiyel kırıldıysa yeni bir diferansiyele ihtiyaç duyulur. Yağ durumu ile ilgili olan sorunlarda oto tamir ustaları, yağ durumunu ayarlayarak diferansiyeli tamir eder. Yani diferansiyel kırılmadıysa tamiri mümkündür.
Diferansiyel Fiyatları Ne Kadar?
Diferansiyel oldukça pahalı bir araç parçasıdır. Aracın marka, model, üretim yılı ve segmentine göre değişen bu parça farklı fiyatlardan satılır. Araca göre fiyatta farklılık olmakla birlikte diferansiyelin; markası, modeli, çeşidi ve kalitesi de fiyatta farklılık yaratır. En pahalı diferansiyel çeşidi elektrik kontrollü sınırlı kaymalı diferansiyeldir. Daha çok üst segmentteki araçlarda bulunan bu diferansiyelin fiyatı oldukça pahalıdır. Bu parçaya sahip olan araçlarda en ucuz 25.000 TL’ye diferansiyel alınabilir.
Klasik diferansiyelin fiyatları ise en makul olandır. Aracın markasına göre değişmekle beraber en ucuz 700 TL’dir. En ucuzdan satılan bu diferansiyelin kullanıldığı araç markası ise Tofaş’tır. En pahalı diferansiyelin fiyatı ise 120.000 TL olup BMW marka araçlarda kullanılır.
Diferansiyeli en pahalı araç markaları ise: Ferrari, Mercedes, Lamborghini, Aston Martin, BMW vb. markalardır.
Aracın segmentine göre de fiyatta farklılık gösteren diferansiyelin en ucuzları hatchback ve sedan araçlarda iken en pahalı segmentte diferansiyel ise tır ve kamyonetlerde bulunur.
Okuyunuz: Direksiyon Boşluğu Neden Olur?