Dinamometre adıyla bilinen dyno testi, oto ekspertiz işlemlerinde uygulanan en önemli testlerden biridir. Genellikle benzinli araçlara uygulanan bu testin elektrikli araçlara da uygulanıp uygulanmadığı bize en fazla yöneltilen sorulardan biridir. Elektrikli araçlara dyno testi yapılır mı sorusuna yanıt vermeden önce dyno testinin ne olduğunu ve dyno testinin nasıl yapıldığını anlamalıyız. Aynı zamanda elektrikli araçların çalışma prensibini de anlamalıyız. Dyno testi, dinamometre adı verilen, aracın beygir gücü ile tork gücünü ölçen bir cihazla yapılmaktadır. Oto ekspertiz firmalarında kullanılan bu dinamometre cihazlarına oto dyno test cihazı adı verilir. Bu cihaz aynı zamanda aracın vites geçişlerinde sergilediği performansı da ölçebilmektedir. Dyno testi, oto ekspertiz testlerinde uygulanan en önemli testlerden biridir. Dyno testi ile aracın sadece beygir ve tork gücü ölçülmez. Aynı zamanda bu test ile aracın şanzımanında, aracın alt aksamlarında veya motorun performansını etkileyecek herhangi bir aksamda bir sorun olup olmadığı da ortaya çıkar.

Elektrikli Araçlara Dyno Testi

Elektrikli araçlara dyno testi yapılır mı sorusunu yanıtlamadan önce otomobillere uygulanan dyno testlerinin çeşitleri hakkında bilgi edinelim. Günümüzde arabaların motor gücünü test edebilmek için oto ekspertiz firmalarında kullanılan iki tür dinamometre vardır. Bunlar; motor dinamometresi ile şasi dinamometresidir.

  • Motor Dinamometresi
  • Şasi Dinamometresi

Motor Dinamometresi Nedir?

Elektrikli araçlara dyno testi yapılır mı sorusu çoğu zaman motor dinamometre testi kast edilerek sorulmaktadır. Ancak motor dinamometresi, oto ekspertizlerde uygulanan dyno test cihazından oldukça farklı bir sistemdir. Motor dinamometresi, temel olarak motorun arabadan çıkarılmasıyla ölçülür. Motor dinamometresi, motor volanındaki gücü ölçtüğü için aracın en doğru beygir gücünü verir. Motor dinamometrelerinin fiyatları çok yüksektir. Bu yüzden motor dinamometresi, sadece otomobil üreticilerine hizmet verir. Otomobil üreticileri motor dinamometresini ürettikleri araçlarda motorun ömrünü ve performansını test etmek için kullanırlar.

Şasi Dinamometresi Nedir?

Elektrikli araçlara dyno testi yapılır mı sorusunu cevaplayabilmek için şasi dinamometresinin ne olduğuna bakmamız gerekir. Şasi dinamometresi, her oto ekspertiz firmanızda görebileceğiniz bir sistemdir. Şasi dinamometresi, bir aracın motoru, şanzımanı, diferansiyeli, fren ve soğutma sistemi gibi birçok aksamı hakkında bilgi verir. Şasi dinamometresi, bir oto ekspertiz incelemesinde en son uygulanan testtir. Şasi dinamometre ölçümü, oto ekspertizlerde uygulanan en önemli testlerden biridir.

Şasi Dinamometresinin Çeşitleri Nelerdir?

Şasi dinamometresi 2 çeşittir. Bunlar; atalet dinamometresi ile frenli dinamometredir.

  • Atalet tipli dynolar
  • Fren tipli dynolar

Fren Tipli Dyno Nedir?

Fren tipli dinamometrelerde yükü motora iletmek için fren tipli bir sistem kullanılır. Bu tip dinamometrelerin fiyatları çok yüksektir ve Türkiye’de bu dinamometrelere pek rastlanmaz.

Atalet Tipli Dyno Nedir?

Oto ekspertizlerde kullanılan dyno sistemleri, atalet tipli dynolardır. Bu yüzden, elektrikli araçlara dyno testi yapılır mı sorusunun yanıtını, atalet tipli dinamometrelerin çalışma prensibinde aramamız gerekir. Atalet tipli dynolar oto ekspertiz firmalarında en çok gördüğünüz sistemdir. Atalet tipli dynolarda üç ana bileşen bulunur. Bunlar; rulo seti (silindirler), soğurma birimi ve tork gösterge birimidir. Rulo setleri, kullanılacak aracın özelliklerine göre farklı ölçülerde bulunur. Bir oto şasi dinamometresinde kullanılan rulo sistemi, tır ve kamyonların şasi dinamometresinden daha küçüktür. Rulo setleri, ağır ve metal silindirlerden oluşur.

Elektrikli Araçlara Dyno Testi Yapılır mı?

Elektrikli Araçlara Dyno Testi Yapılır mı

Şasi Dinamometre Testi (DYNO) Nasıl Uygulanır?

Elektrikli araçlara dyno testi yapılır mı sorusuna cevap vermeden önce şasi dinamometre testinin nasıl uygulandığına da göz atalım. Bir araca dyno testini uygulamak için öncelikle araç, rulo setinin üzerine alınır. Daha sonra araç, test sırasında hasar görmemesi için sağ ve sol taraflardan kayışlarla bağlanarak sabitlenir. Aracın motoru tekerlekleri döndürmeye başladığında, alttaki rulo seti, yani silindirler de döner, ancak araç hareketsiz kalır. Aracın hızı artırılarak bilgisayar ekranından aracın beygir gücü ve tork gücü görüntülenir. Bu silindirler, tamburların hızlanma gücünü ölçerek aracın beygir ve tork gücünü ölçerler. Test sonucunda bilgisayar ekranında aracın motor performansı görüntülenir. Ölçülen motor gücü, kw/Hp değerindedir. Görüntülenen bir diğer değer ise motorun anlık gücünün performans yüzdesidir. Tüm bu değerler yalnızca aracın motorunun performansını göstermektedir. Bu değerler kesinlikle motorun ömrü veya motorun durumu hakkında bir bilgi vermez.

Her Araca Dyno Testi Yapılır mı?

Elektrikli araçlara dyno testi yapılır mı sorusunun yanıtına geçmeden önce her araca dyno testi yapılır mı sorusunun yanıtını verelim. Bir oto ekspertiz firmasına başvuran her araca dyno testi yapılmamaktadır. Bir araç oto ekspertize geldiğinde araca sırasıyla boya ve kaporta testi, motor mekanik testi, fren testi ve süspansiyon testleri uygulanır. Dyno testi ise araca en son aşamada uygulanan testtir. Araçta önemli bir sorun yoksa araca dyno testi yapılır. Ancak önceki testlerde araçta herhangi bir sorun tespit edilmişse araca dyno testi uygulanmaz.

Hangi Durumlarda Araca Dyno Testi Uygulanmaz?

Bir araçta herhangi bir sorun varsa dyno testi uygulanmaz. Çünkü dyno testi ile araçta var olan sorunlar daha da kötüleşebilir.

  • Araçta yağ kaçağı varsa
  • Araçta yakıt kaçağı varsa
  • Araçta su kaçağı varsa
  • Aracın lastikleri eskimişse veya dyno testine uygun değilse
  • Aracın motorunun mekanik aksamlarında sorun varsa
  • Aracın fren aksamlarında sorun varsa

Dyno Testinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?

Dyno testlerinde genellikle hatalı sonuçlar alınabilmektedir. Bunun temel nedeni ise dyno testinde bazı hususların göz ardı edilmesidir. Aşağıdaki hususlara dikkat edildiğinde dyno testlerinde gerçeğe en yakın bilgilere ulaşmak mümkün olacaktır:

  • Dyno testi uzman ekspertizler tarafından uygulanmalıdır.
  • Kaliteli malzemelerden üretilmiş şasi dyno’su kullanılmalıdır.
  • Test sonuçlarında aracın arkadan veya önden çekişli olması dikkate alınmalıdır.

Yukarıdaki hususlar dikkate alındığında dyno testi ile bir aracın motorunun beygir ve tork gücü gerçeğe en yakın sonuçları verecektir. Dyno testinin bilinçli ve uzman kişiler tarafından uygulandığında ve kaliteli bir cihaz kullanıldığında araçlara herhangi bir zararı yoktur.

Elektrikli Araçlara Dyno Testi Yapılır mı?

Elektrikli araçlara da benzinli araçlar gibi oto ekspertiz hizmeti verilmektedir. Geleceğin araçları olan elektrikli araçlar Türkiye’de son yıllarda çok rağbet gören araçlar arasındadır. Türkiye’de en çok satılan elektrikli araçlar şunlardır:

  • Toyota Yaris, Auris, Prius, C-HR
  • Audi A4, A7, E-Tron
  • BMW 5 serisi, 7 serisi, i serisi
  • Fiat 500
  • Honda Civic, CR-Z, E Serisi
  • Hyundai Ioniq, i20
  • Lexus CT, ES, GS, LC, LS
  • Mercedes Benz C serisi, E serisi, S serisi
  • Mini Cooper
  • Porsche Taycan
  • Renault Twizy, ZOE
  • Seat Leon
  • Smart Fortwo, Forfour
  • Suzuki Swift
  • Tesla
  • Volkwagen Golf
  • Volvo S90

Dünyamıza zarar vermeyen elektrikli araçlar, gün geçtikçe daha popüler hale gelmektedir. Dünyanın tükenmekte olan petrol rezervleri ile birlikte, gelecekte sadece elektrikli araçlar yasal olacak, benzinli araçların üretimi aşama aşama durdurulacak ve hatta gelecekteki 10 yıl içinde benzinle çalışan araçların üretimi ve kullanımı yasaklanacaktır. Son yıllarda ülkemizdeki yollarda da sıkça görmeye başladığımız Toyota, Renault, BMW gibi otomobil markalarının elektrikli araçları, 2. el piyasasında da sıkça karşımıza çıkıyor. Bu araçlara da benzinli araçlar gibi oto ekspertiz firmamızda çeşitli testler uygulanıyor.

Elektrikli Araçlara Nasıl Oto Ekspertiz Yapılır?

Elektrikli araçlara dyno testi yapılır mı, elektrikli araçlara nasıl oto ekspertiz yapılır soruları birçok farklı şekilde yanıtlanabilir. Ancak ülkemizde elektrikli araçlara 3 aşamalı bir oto ekspertiz incelemesi uygulanır. Bunlar; gövde ekspertizi, motor ekspertizi ve akü ekspertizidir.

Gövde Ekspertizi

Gövde ekspertizi uzman ekspertizler tarafından elektrikli araçlara uygulanan bir oto ekspertiz incelemesidir. Gövde ekspertizinde elektrikli araçlara boya ve kaporta testleri uygulanır ve araçların gövdesi, çerçevesi, lastikleri ve diğer kozmetik aksamları uzman ekspertizler tarafından incelenir. Gövde ekspertizinde tıpkı benzinli araçlarda olduğu gibi, aracın sonradan boyanıp boyanmadığı, araçta herhangi bir parçanın değiştirilip değiştirilmediği, aracın bir hasar alıp almadığı tespit edilir. Aracın boyasında bir çizik, ezilme, hasar veya yenilenme durumu varsa bunlar da incelenerek elde edilen tüm bilgiler rapor haline getirilir.

Motor Ekspertizi

Elektrikli araçlarda kullanılan elektrik motorları, depolanan elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren motorlardır. Motorun dönüştürdüğü enerji, tekerleklere iletilir. Aynı zamanda bu motorlar sürüş sırasında aküyü şarj eder. Motor ekspertizinde elektrikli araçlarda kullanılan elektrikli motorların incelemesi, bilgisayar sistemine bağlanarak uygulanır. Motor ekspertizi, elektrikli araçlar konusunda uzman oto ekspertizler tarafından yapılır.

Akü Ekspertizi

Elektrikli araçların oto ekspertizinde en önemli kısım akü ekspertizidir. Bu kısımda, elektrikli aracın aküsü, performans açısından incelenerek değerlendirilir.

Elektrikli Araçlara Dyno Testi Nasıl Uygulanır?

Elektrikli araçlara dyno testi yapılır mı sorusuna kesin bir yanıt vermek oldukça zordur. Bu soruya hem evet hem de hayır yanıtı verilebilir. Elektrikli araçların birçoğunda yer alan bazı güvenlik önlemleri nedeniyle dyno testi bu araçlara uygulanamamaktadır. Ancak son yıllarda birçok elektrikli araba üreticisi, araçlarda dyno modu adı verilen bir sistem üretmekte ve bu sistem elektrikli araçların da şasi dyno’sunda test edilmesine olanak sağlamaktadır. Örneğin Tesla, son geliştirdiği araçlara dyno modunu ekledi. Bu mod etkinleştirildiğinde herhangi bir sorunla karşılaşmadan araca şasi dynosu uygulanabilmektedir. Tesla’nın dyno modu ilk olarak 2019 yılının Ekim ayında kapsamlı bir dosya ile halka açıklandı. Bu dosyada Tesla’nın şasi dynosu üzerinde çekilmiş test fotoğrafları da yer alıyordu. Ayrıca dosyada, Tesla’nın dyno testi sonuçlarına ve arabanın performans bilgilerine de yer verilmişti. Tesla’nın bu atılımı ile elektrikli araçlara eklenen dyno modu sayesinde elektrikli araçlara da dyno testi uygulamak mümkün hale gelmiştir.

Elektrikli araçlara dyno testi yapılır mı sorusunun yanıtı, elektrikli araçlarda bulunan güvenlik önlemleri ile yakından ilişkilidir. Bu güvenlik önlemleri şunlardır:

  • Çekiş Kontrolü
  • Otomatik Acil Frenleme
  • Stabilite Kontrolü (Denge Kontrolü)

Elektrikli araçlarda dyno modu, çekiş kontrolü, otomatik acil frenleme ve denge kontrolü dâhil olmak üzere aracın birçok güvenlik sistemini devre dışı bırakarak çalışan bir özelliktir. Bu mod, can güvenliğiniz için sadece dyno testi sırasında devre dışı bırakılmalıdır. Çekiş kontrolü özelliği, elektrikli araçlarda, özellikle yolların buzlu olduğu durumlarda aracın patinaj yapmasını önlemekte, araçta çekiş kaybı yaşandığında tekerleklere giden gücü keserek araca çekiş kazandırmakta ve aracın patinaj yapmasını önlemektedir.

Elektrikli araçlarda bulunan bir güvenlik önlemi de tekerlek kayması tespit edildiğinde sistemin rejeneratif frenlemeyi durdurmasıdır. Örneğin elektrikli aracınızla bir tümseğe çarptığınızda veya ıslak bir yola girdiğinizde bir an aracınızın öne fırladığını hissedersiniz. Bunun en önemli nedeni, aracınızın tekerlek kaymasını saptaması ve hızı bir anda düşürmesidir. Bu hız düşüklüğünü insan beyni bir dalgalanma olarak hisseder.  Otomatik acil frenleme sistemi de elektrikli araçlarda bulunan en önemli güvenlik özelliklerinden biridir. Aracınız yaklaşmakta olan bir çarpışmayı veya aracınızın önündeki sabit bir nesneyi algılayarak otomatik fren sistemini devreye alır. Bu özellik, kazalarda çarpma şiddetini azaltmak için geliştirilmiştir.

Stabilite kontrolü adı verilen güvenlik sisteminde ise araç hangi tekerleğin kaydığına bağlı olarak her bir tekerleğe ayrı fren uygular. Araç, önden veya arkadan savrulduğunuzu algılarsa, aracı tekrar kontrol altına almak için uygun tekerleklere uygun fren uygular. Elektrikli araçlarda bulunan tüm bu güvenlik sistemleri devre dışı bırakılmazsa, elektrikli bir araca dyno testi uygulanamaz. Çünkü bir dyno testinde elektrikli aracın sensörleri, araç hareket etmiyorken tekerleklerin patinaj yaptığını algılayacak ve anında tekerleklere iletilen gücü kesecektir. Bu yüzden araca dyno testi uygulamak mümkün olmayacaktır. Ancak Tesla’nın son geliştirdiği sisteme benzer bir şekilde elektrikli araçta güvenlik sistemlerini devre dışı bırakan dyno modu varsa, elektrikli araçlara dyno testi yapılabilir.